Zamek w Pokrzywnie

Zamek w Pokrzywnie to jedna z najstarszych istniejących na ziemi chełmińskiej warowni krzyżackich. Powstała w latach 1239-1241 – początkowo jako drewniano-ziemna fortalicja. Jednak już 1279 r. rozpoczęła się budowa zamku murowanego, która zajęła blisko 50 lat. W tym czasie powstała imponująca budowla z cegły i głazów narzutowych, składająca się z zamku właściwego i dwóch podzamczy – zewnętrznego i wewnętrznego. W obrębie tych ostatnich mieściły się zabudowania mieszkalne i gospodarcze: spichlerze, stodoły, a nawet browar, dostarczający piwa braciszkom na zamku. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny określał swoją pokrzywieńską siedzibę mianem Engelsberg (łac. Mons Angelorum – Góra Aniołów) – warownię usytuowano bowiem na stromo opadającym wzniesieniu, otoczonym z trzech stron wodami rzeczki Maruszy. Rycerze zakonni rezydujący na zamku mieli doskonały widok na przebiegający obok wzgórza trakt, prowadzący z Grudziądza do Radzynia i mogli – niczym stróżujące anioły – nadzorować ruch na tym uczęszczanym trakcie. Takie usytuowanie podnosiło również strategiczne znaczenie twierdzy.
Nazwę „Zamek Aniołów” wiąże się też czasami ze złowrogą sławą otaczającą rycerzy w białych płaszczach. Bryłę zamku zdobiła ogromna postać umieszczonego na kamiennej ścianie anioła, a zamkowe lochy napawały strachem okolicznych mieszkańców. W 1413 r. tutejszym komturem został Henryk von Plauen, uprzednio wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zdjęty z tego urzędu za nadmierne okrucieństwo.
Od wybuchu wojny 13-letniej w 1454 r. do pierwszego rozbioru Polski zamek w Pokrzywnie był siedzibą polskich starostów. W roku 1611 r. został zniszczony przez pożar i odbudowany, w 1657 r. zdobyły go wojska szwedzkie. W czasie zaborów warownia została sprzedana przez rząd pruski przedsiębiorcy Kaiserowi na rozbiórkę – z pozyskanej zamkowej cegły wznoszono budynki gospodarcze i drogi. Obecnie zamek znajduje się w rękach prywatnych – jego właściciel planuje odbudowę warowni. Na razie dawną potężną twierdzę porasta jednak trawa - „anielski zamek” popada w coraz większą ruinę.