Szlak Cisów Staropolskich

Szlak Cisów Staropolskich (zielony D201) – 26,7 km, przebiega przez: Błądzim PKP - Rykowiska PKS - Cisy Staropolskie - Hommer - Zgorzały Most - Wierzy - Tleń.
Tleń – Zgorzały Most. Początek na stacji PKP w Tleniu (0 km). Dalej szlak prowadzi do mostu na Prusinie (0,3 km) i drogą asfaltową w kierunku Łążka. Na skraju lasu (1 km) skręca w lewo. Biegnie za ośrodkiem wypoczynkowym, przez kładkę na Prusinie, przecina linię kolejową Laskowice – Czersk (2,2 km) w pobliżu Traktu Napoleońskiego. Dalej prowadzi wzdłuż osady Wygoda, przecina drogę: Tleń – Tuchola i dociera do wsi Wierzchy (4,1 km). Zielony skręca w lewo, biegnie pośród zabudowań, wkracza na brukową drogę (z prawej dochodzi szlak niebieski) i prowadzi do przesmyku między jeziorem Wierzchy a jeziorem bez nazwy. Za przesmykiem szlaki rozchodzą się. Dalej szlak zielony prowadzi drogą (z prawej na wzniesieniu ambona myśliwska) i dociera do Zgorzałego Mostu (6,5 km).
UWAGA! Ciekawostką jest staw zaporowy – spiętrzenie Ryszki, budynki starego młyna i tartaku. W pobliżu mały cmentarz przedwojennych właścicieli młyna. Obecnie w młynie pracuje turbina o mocy 12 kW.

Zgorzały Most – most na Ryszce (Homer). Za zabudowaniem gospodarczym (z lewej strony Ryszka) pod górę piaszczystą drogą i na rozwidleniu w lewo. Dalej prowadzi lasem (z lewej w oddali dolina Ryszki), na jednym ze skrzyżowań leśnych dróg skręca w lewo. Wkrótce wkracza na drogę pożarową nr 5, przechodzi pod linią energetyczną i ostrym zjazdem dociera do Ryszki (z lewej spiętrzenie wody i mała elektrownia, urokliwe ciche miejsce na krótki odpoczynek). Tu ostro skręca w prawo – znaki słabo widoczne (10 km). Długie piaszczyste podejście, na skrzyżowaniu lekkim łukiem w lewo. Na skrzyżowaniu z kamiennym drogowskazem (Homer, Zielonka) szlak ponownie skręca w lewo w kierunku Homera - z lewej meandrująca Ryszka. Malowniczą, ale piaszczystą, leśną drogą dociera do drogi utwardzonej białym tłuczniem i w lewo do mostu na Ryszce; Warto tu odpocząć (13,3 km).

Most na Ryszce – rezerwat Cisy Staropolskie. Za mostem na skrzyżowaniu prosto w leśną drogę, niebawem w prawo (droga uciążliwa, piaszczysta). W dali z prawej zabudowania wsi Lisiny. Szlak biegnie prosto przecinając żwirową drogę, z lewej mija łąki i dociera do przejazdu kolejowego na trasie Laskowice - Chojnice (16,5 km).Dalej biegnie prosto przez kolejne skrzyżowania leśnych dróg (oznakowania mało widoczne). Wyprowadza na łąki na skraju wsi Cisiny. Za pierwszym zabudowaniem łączy się z czarnym szlakiem im. Kazimierza Sulisławskiego (18 km). Obydwa wiodą drogą przez wieś i docierają do ogrodzenia rezerwatu Cisy Staropolskie. Dalej prosto wzdłuż ogrodzenia, wkrótce dołącza do nich żółty szlak im. Pawła Gackowskiego. Szlaki docierają do bramy wejściowej rezerwatu (20 km).
UWAGA! Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego - rezerwat położony w Nadleśnictwie Wierzchlas nad jeziorem Mukrz, o powierzchni około 37 ha. Jest pozostałością po pierwotnej puszczy pomorskiej z najpiękniejszym i największym skupiskiem cisów w całej Europie. Cisy w ilości ok. 4000 sztuk występują tam wśród niebotycznych sosen, starych dębów, lip, grabów, brzóz, jaworów, olch. Wiek i pierścienie cisów są różne. Cisy zostały objęte ochroną od 1827 r. Rezerwat udostępniony do zwiedzania. Wydzielono tu trasę zwiedzania oraz miejsca służące prowadzeniu zajęć z zakresu edukacji przyrodniczej. W rezerwacie w latach 1926-35 przebywał często Leon Wyczółkowski, rysując kredą litograficzną ponad 100 portretów sędziwych cisów (m. in. "Chrobrego" o pierśnicy 2,5 m) i sosen. Miejsce to nazwał Świętym Gajem.

Rezerwat Cisy Staropolskie – stacja PKP Błądzim. Szlak prowadzi wzdłuż płotu, przekracza linię kolejową: Bydgoszcz – Kościerzyna, za przejazdem dociera do drogi asfaltowej do Błądzimia (z prawej duży parking). Wkracza na szosę, kolejny raz przekracza tę samą linię kolejową, mija osadę Rykowisko (znajduje się tu drewniany kościółek z cennym obrazem Koronacji NMP z 1640 r.) i dochodzi do ruchliwej trasy Świecie – Tuchola (z lewej Błądzim i jeziora: Święte, Dąbrowa, Ostrowite). Przekracza drogę i prowadzi do stacji PKP Błądzim (26,7 km).

Autorki: Halina Spychalska i Małgorzata Szulta