Projekt „Tak trzeba” – renowacja zabytkowych cmentarzy

Z mniejszymi i większymi sukcesami trwa opieka szkół podstawowych nad tymi cmentarzami. Stało się tak dzięki akcji „Śladami przeszłości” w gminie Czernikowo, zainicjowanej przez Szkołę Podstawową w Czernikowie. Szkoła ta zaopiekowała się w 2005 roku cmentarzem w Wilczych Kątach. Dwa lata później za sprawą dawnej wychowanki tej szkoły, Anny Zglińskiej i grona jej przyjaciół rozpoczął się projekt „Tak Trzeba”, który pod skrzydłami stowarzyszenia „Czyż nie” trwał do 2010 roku. W ciągu trzech lat odremontowano cmentarze w Makowiskach, Liciszewach i Włęczu, pogłębiono wiedzę o olędrach zamieszkujących niegdyś te miejscowości, zorganizowano trzy obozy wolontariackie, konkursy dla dzieci, lekcje w szkołach i rozwinięto akcję informacyjną. Projekt „Tak trzeba” wypracował własny standard trzyetapowej renowacji cmentarza: od ustalenia stanu prawnego i inwentaryzacji, przez prace właściwe do „trzeciego etapu konserwacji” polegającego na wszechstronnej promocji dziedzictwa ewangelickiego w celu utrwalenia pozytywnych postaw wobec cmentarzy ewangelickich. Ucząc się na błędach i niejednokrotnie popełniając i poprawiając błędy udało się zrealizować większość założeń projektu.
Gdy w gminie Czernikowo „skończyły się” cmentarze wymagające natychmiastowej pomocy, dawni wolontariusze projektu ruszyli do kolejnych miejscowości. Takim sposobem w 2011 pod szyldem „Tak trzeba” (i pod czujnym okiem konserwatorki Marty Kaźmierczak) odnowiono w ramach partnerskich projektów cmentarze w Białym Borze koło Grudziądza, Łęgu-Osieku w gminie Obrowo oraz nagrobki na cmentarzu prawosławno-katolickim w Rypinie. W roku 2012 planowane są kolejne remonty nagrobków w Rypinie, powroty do Białego Boru i Osieka i prace na cmentarzu w Oborach.

Anna Zglińska