Kopalnia węgla brunatnego w Pile k. Gostycyna

Kopalnia Montania jest jedyną zachowaną w Polsce północnej kopalnią węgla brunatnego wydobywanego metodami podziemnymi. Jej pozostałości znajdują się we wsi tematycznej „Górnicza Wioska” w Pile, gmina Gostycyn, powiat tucholski. Kopalnia uruchomiona została w roku 1900 przez niemiecką firmę wydobywczą z Katowic. W roku tym wybito pierwsze szyby górnicze na głębokość od 20 do 50m, sprowadzono wykwalifikowaną kadrę sztygarów i wybudowano infrastrukturę naziemną kopalni w postaci sztolni upadowej, maszynowni, warsztatów, kuźni, budynków administracyjnych i mieszkalnych dla górników. W okresie od 1900 do 1910 z kopalni wydobywano średnio 10 tysięcy ton węgla rocznie, który trafiał głównie na rynek niemiecki do Berlina pod nazwą „Gostycyński Węgiel Brunatny”. Eksploatacja węgla odbywała się tradycyjnymi metodami górniczymi poprzez drążenie chodników wydobywczych obudowanych drewnem w pokładach węgla i wydobywaniu go na powierzchnię za pomocą wózków górniczych i siły parowej.
Kopalnia funkcjonowała do roku 1939. W 2008 roku lokalne Stowarzyszenie Mieszkańców i Miłośników Piły nad Brdą „BUKO” rozpoczęło badania archeologiczne i działania zmierzające do udostępnienia pozostałości kopalni turystom. W chwili obecnej do zwiedzania udostępniona jest oznakowana ścieżka dydaktyczna poświęcona tematyce przyrody Borów Tucholskich i podziemnego górnictwa węgla brunatnego w ramach prowadzonego przez mieszkańców „Ekomuzeum Węgla Brunatnego w Borach Tucholskich” oraz oznakowane i opisane pozostałości naziemnej części kopalni.
Zwiedzanie odbywa się w sposób indywidualny i jest bezpłatne. Oferta skierowana jest również do grup zorganizowanych, które mogą wynająć przewodnika w ramach oferty Górniczej Wioski. Więcej na www.buko.org.pl.